Gerçek Edebiyat

Quino’yu ünlü yapan Mafalda karakteri 1964 - 73 yılları arasında Primera Plana adlı bir çizgi roman dergisinde yayımlandı. Fakat kısa sürede ikonik bir karaktere dönüştü. Ünü Arjantin sınırlarını aştı. Avrupa dahil otuz ayrı dilde ve sayısız ülkede düzenli olarak yayımlandı. Hispanik dünyanın en çok okunan kahramanlarından biri haline geldi.

1949’da Güzel Sanatlar Akademisindeki eğitimi yarıda bırakan Joaquin Salvador Lavado aynı yıl profesyonel çizerliğe başlar. İkinci Dünya Savaşı sonrasıdır. Arjantin yüzyılın başında olduğu gibi Avrupa’dan yoğun göç almaktadır. Biyografisinde, Buenos Aires’e taşındıktan sonra “1954'te İtalyanların, Almanların ve Japonların o kadar da kötü olmadıklarını ve İngilizlerin, Kuzey Amerikalıların ve Fransızların o kadar da iyi olmadığını öğrendiği” yazıyor. Buenos Aires’in Quino’nun dünyayı anlamasında etkisi büyüktür.

1963’de ilk çizgi roman kitabını çıkardıktan sonra hiçbir zaman yayınlanmayan bir reklam için Mafalda karakterini yaratır.

Küçük “cimcime” karakteri Mafalda, klasik kentli, orta sınıf “ilerici” bir ailenin kara kızıdır. Bu yüzden hedefinde memur ve şehirli sınıf vardır. Onlara dokundurmayı ve hatta biraz küçümsemeyi sever. Aynı zamanda her türden ırkçılığı, şiddeti ve eşitsizliği kınar. Sakin ve kendinden emin bir çocuktur.

Bir çocuk dünyaya nasıl bakarsa o da öyle bakar. Quino onu tanımlarken “bu dünyada kim iyi kim kötüdür ikilemini çözmeye çalışan bir çocuk” der. Sade ve net fikirleri sağlam bir felsefeye dayanır. Belki de bu yüzden İtalya’da yayımlanan kitaba önsözü Umberto Eco yazmıştır(1969).

Onun çocukluğu tüm çocuklar gibi büyüklerin dünyasına tutulmuş bir ışıktı. O çocukluklar ki yetişkin dünyasının önyargıları olmaksızın, bir bütün olarak dünyayı eleştirel bir şekilde düşünmeye ve aile hayatından kapitalizmin samimiyetine, emeğin yabancılaşmasından yoksulluğa, liberalizmden orta sınıfların rüyalarına kadar her şeyi doğallığında eleştirir ve geçer. Çünkü onun bilgeliği her şeyi olduğu gibi kabullenmesindedir.

Quino’nun bu kız çocuğu adaletsizlikten, nükleer silahlardan, ırkçılıktan, büyüklerin saçma ortak kabullerinden ve tabi en çok da annesinin ona zorla çorba içirmesinden nefret eder.

Mafalda altmışların dünyasının da aynasıydı. Kısa diyaloglarında dokunduğu ABD'nin Vietnam'ı işgali, Çin'in ilerlemesi, insan haklarının savunulması, dünya barışı çağrıları onu evrensel bir karakter haline getiren düşüncelerinin parçasıydı. Üstelik feministti. Mafalda'nın annesiyle diyaloglarında kadınların toplumsal mücadelesini destekleyen bir ifade biçimi vardı.

Quino ABD ya da Avrupa’daki çizgi-romancılardan farklı olarak çevremizi, komşumuzu, köşedeki bakkalı, ailemizi tasvir ederken sosyal problemlere de değinilebileceğini gösterdi. Meksikalı karikatürist Trino Camacho’nun söylediği gibi Quino, Latin Amerika çizgisinin Gabriel Garcia Marquez’iydi. Hatta ondan çok daha fazla Latin Amerika’ya etki etmişti.

Mafalda küçükler ya da gülmek için yaratılmış bir karakter değildi. Quino bir çocuğun ağzından büyüklere hep aynı soruyu sorardı: “Mutlu muyuz?”

Mafalda, bir seferinde “Yılların önemi nedir?” diyor ve kendi kendine cevap veriyordu “Asıl önemli olan hayatının en iyi çağının hayatta olmak olduğunu kanıtlamaktır”.

Quino artık aramızda değil ama Mafalda hâlâ en iyi çağını yaşıyor.

Özgür Uyanık
(Buenos Aaires - Arjantin)
Gerçek Edebiyat